Γκελης Ν. Δημητριος [Δρ],

Ιατρός Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Εμψυχωτής (Medical Life Coach)

Καραχάλιος Γεώργιος [Δρ}, Αθήνα, Καλαμάτα

Ιατρός, Παθολόγος

Σπαντιδέας Αναστάσιος [Δρ]

Ιατρός, Παθολόγος, Κλινικός Φαρμακολόγος, Άνω Γλυφάδα Αττικής

ΓΡΟΥΤΣΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Τρίκαλα

Τα άτομα που έχουν ιστορικό ηπατοπάθειας ή ήδη πάσχουν από οποιαδήποτε νόσο του ήπατος δεν συνιστάται να καταναλώνουν οινοπνευματώδη ποτά.

Δεν συνιστάται η κατανάλωση οποιουδήποτε αλκοολούχου ποτού σε άτομα κάτω των 18 ετών, διότι κινδυνεύουν να διαταράξουν την ομαλή λειτουργία του συκωτιού τους.
Oι έγκυες γυναίκες δεν πρέπει να πίνουν οινοπνευματώδη ποτά

Η ποσότητα του οινοπνεύματος που μπορεί να καταναλώσει ένα ενήλικο άτομο υπολογίζεται με μονάδες οινοπνεύματος, ανεξάρτητα από το είδος του ποτού, στο οποίο περιέχονται αυτές οι ποσότητες.
Μία αλκοολική μονάδα, τουλάχιστον στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι τα 10ml (7.9 γραμμάρια) αιθυλικής αλκοόλης (οινόπνευμα) που περιέχει κάποιο αλκοολούχο ποτό. Σε ένα τυπικό αλκοολούχο ποτό [standard drink] περιέχονται 1-3 μονάδες αλκοόλης. Περισσότερα βλέπε: Αλκοολική μονάδα και κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών©

Στις περισσότερες δυτικές χώρες  μια μονάδα οινοπνεύματος κυμαίνεται από 8 έως 12 γραμμάρια καθαρού οινοπνεύματος (εκτός των ΗΠΑ, όπου ισοδυναμεί με 14 γραμμάρια). και μπορεί να περιέχεται σε ένα ποτήρι μπύρα (250ml, 4%), ένα κοκτέϊλ (70ml, 18%), ένα «σκληρό» ποτό π.χ. το τζιν, ουίσκι κλπ (25ml, 45%) και ένα ποτήρι κρασί (100ml, 12%).

Στην ετικέτα των μπουκαλιών των οινοπνευματωδών ποτών αναφέρεται πόσες μονάδες οινοπνεύματος εμπεριέχονται σε ένα λίτρο. Παραδείγματος χάρη σε ένα κρασί 12% περιέχονται 12 μονάδες σε ένα λίτρο ή 9 μονάδες  σε ένα συνηθισμένο μπουκάλι (750ml).

Οι έρευνες του παρελθόντος είχαν  καταδείξει πως  ως μέτρια και ασφαλής κατανάλωση  οινοπνεύματος για τους υγιείς ενήλικες είναι:
Για τις  γυναίκες οι 1-2 μονάδες οινοπνεύματος ημερησίως και για τους άνδρες 2-3. Οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των δύο φύλων οφείλονται στη διαφορετική τους σωματική διάπλαση και το διαφορετικό μεταβολισμό τους.

Πρακτικά αυτά σημαίνουν ότι οι   άνδρες  μπορούσαν να καταναλώνουν 2 ποτήράκια και οι γυναίκες ένα ποτηράκι του κρασιού ημερησίως, βιολογικού κόκκινου κρασιού, τις 4-5 ημέρες της εβδομάδας. Φυσικά υπάρχουν άτομα, στα οποία απαγορεύεται η κατανάλωση, όχι μόνον κόκκινου κρασιού, αλλά και οποιουδήποτε οινοπνευματώδους ποτού, για λόγους ιατρικούς. Επίσης απαγορεύεται οποιαδήποτε κατανάλωση οινοπνευματώδους ποτού από τους ανηλίκους.

Oι παραπάνω οδηγίες που ήταν  προϊόν πολυάριθμων μελετών του παρελθόντος,  αμφισβητούνται  σήμερα από την μελέτη που έγινε σε 599. 912 συστηματικούς καταναλωτές οινοπνεύματος, χωρίς καρδιοκυκλοφορική νόσο, που δημοσιεύτηκε το 2018 στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό Lancet. Η συγκριτική μελέτη της κατανάλωσης κρασιού >0 – ≤100 g εβδομαδιαίως προς την εβδομαδιαία κατανάλωση >100 – ≤200 g, >200 – ≤350 g ή >350 g περιορίζει το προσδόκιμο ζωής στην ηλικά των 40 ετών, περίπου 6 μήνες, 1-2 έτη, ή 4-5 έτη αντιστοίχως.

Συνοπτικά η μελέτη αυτή έδειξε ότι οι συστηματικοί καταναλωτές κρασιού, για να ελαχιστοποιηθεί ο  κίνδυνος  της θνησιμότητας, από οποιαδήποτε αιτιολογία, η μεγαλύτερη επιτρεπόμενη ποσότητα κατανάλωσης κρασιού είναι τα 100 γραμμάρια την εβδομάδα [10].

Επίσης σε μιαν άλλη  εκτεταμένη μελέτη αναφέρεται ότι η κατανάλωση οινοπνεύματος είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου νοσηρότητας και αιτιών ουσιαστικής απώλειας της υγείας.
Βρέθηκε ότι, αυξάνει ο κίνδυνος θνησιμότητας από όλες τις αιτίες, και ιδιαίτερα από τον  καρκίνο,  αυξάνοντας την καταναλισκόμενη ποσότητα οινοπνεύματος, ενώ τα επίπεδα κατανάλωσης οινοπνεύματος που ελαχιστοποιούν την απώλεια της υγείας είναι τα μηδενικά.
Αυτά τα ερευνητικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι θα χρειαστούν να γίνουν αναθεωρήσεις στην πολιτική ελέγχου κατανάλωσης των οινπνευματωδών, καταβάλλοντας προσπάθειες να πεισθεί το κοινό να περιορίσει τη συνολική κατανάλωση οινπνευματωδών [2].

Οι έγκυες ή οι μητέρες που θηλάζουν, τα παιδιά και οι έφηβοι μέχρι τα 18 δεν συνιστάται να καταναλώνουν οινοπνευματώδη, όπως όσοι πάσχουν από κάποια ηπατοπάθεια, διαβήτη ή παίρνουν φάρμακα για κάποια χρόνια πάθηση [11].

Μεταβολισμός του οινοπνεύματος στο συκώτι

Το οινόπνευμα οποιουδήποτε οινοπνευματώδους ποτού απορροφάται από το γαστρεντερικό σωλήνα (στομάχι, λεπτό και παχύ έντερο)  και διανέμεται σε όλους τους ιστούς και τα υγρά του σώματος.

Το 90 έως  98% του οινοπνεύματος που εισέρχεται στο σώμα οξειδώνεται μεταβολίζεται στο συκώτι. Σε έναν ενήλικο ο μέσος ρυθμός  μεταβολισμού του οινοπνεύματος είναι 30ml μέσα σε 3 ώρες. Οι περισσότεροι άνθρωποι μεταβολίζουν 13 έως 18% οινοπνεύματος ανά ώρα.

Ο κύριος μεταβολισμός του οινοπνεύματος γίνεται μέσω του ενζύμου της αλκοολικής αφυδρογονάσης και σε μικρότερη έκταση μέσω των ενζύμων P450,  CYP2E1 και  CYP1A2 και του ενζύμου της καταλάσης [3].
Ο μέγιστος ημερήσιος μεταβολισμός του οινοπνεύματος είναι περίπου τα 450ml

Το κάθε ηπατικό κύτταρο μεταβολίζει το οινόπνευμα με τελικό αποτέλεσμα την παραγωγή τοξικών χημικών μεταβολιτών που συμβάλουν στη βλάβη του ήπατος.
Αν κανείς πιεί απότομα μεγάλες ποσότητες ενός οινοπνευματώδους ποτού συνήθως οι ηπατικές διαταραχές που προκαλούνται είναι αναστρέψιμες.

Αν όμως κάποιος είναι χρόνιος πότης μεγάλων, αλλά και τοξικών ποσοτήτων οινοπνευματωδών ποτών, η αναγεννητική ικανότητα του συκωτιού μπορεί να ανακοπεί και να προκληθεί μόνιμη και ανεπανόρθωτη βλάβη του ήπατος.

Η μακροχρόνια υπερκατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση λίπους στο συκώτι (αλκοολική λιπώδης εκφύλιση), που μπορεί να εξελιχτεί σε κίρρωση του ήπατος, που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε απώλεια της ζωής [4].

Συνιστώμενες ασφαλείς μονάδες κατανάλωσης οινοπνεύματος για υγιείς ενήλικες [Recommended Safe Levels]

Μέχρι το 2013 ωίσχυαν τα παρακάτω

Για τις γυναίκες: Δύο μονάδες οινοπνεύματος ημερησίως και όχι περισσότερες από δέκα μονάδες οινοπνεύματος εβδομαδιαίως.
Για τους άνδρες: Τρείς μονάδες οινοπνεύματος ημερησίως και όχι περισσότερες από 15 μονάδες οινοπνεύματος εβδομαδιαίως.
Οι γυναίκες και οι άνδρες πρέπει να απέχουν από τη λήψη οινοπνεύματος τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδομάδα.

Η λήψη πάνω από 6 μονάδες οινοπνεύματος ημερησίως για τους άνδρες και 4 μονάδες οινοπνεύματος ημερησίως για τις γυναίκες είναι γνωστόν ότι δρουν βλαπτικά μακροχρονίως, προκαλώντας διαταραχή της λειτουργίας του ήπατος, σοβαρό πόνο, ηπατίτιδα (φλεγμονή του συκωτιού) και κίρρωση ήπατος.

Η χρόνια κατανάλωση αυξημένων ποσοτήτων οινοπνευματωδών ποτών είναι ένας πολύ γνωστός παράγοντας κινδύνου ηπατικής βλάβης, που εκπροσωπεί μια σοβαρή αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως.

Οι παθολογοανατομικές διεργασίες που προκαλούνται από το οινόπνευμα στο ήπαρ χαρακτηρίζονται από ένα ευρύ φάσμα μορφολογικών αλλαγών που κυμαίνονται από τη στεάτωση με ελάχιστη βλάβη, μέχρι την πιο προχωρημένη ηπατική βλάβη , που περιλαμβάνει τη στεατοηπατίτιδα και την ίνωση/κίρρωση.

Σε πειραματικές και κλινικές μελέτες επιδεικνύεται με αυξημένη συχνότητα ότι η οξειδωτική βλάβη, που προκαλείται από την αιθανόλη (οινόπνευμα)  συμβάλλει με πολλούς τρόπους στην παθογένεση της αλκοολικής ηπατοτοξικότητας [5].

Επίπεδα συγκεντρώσεων οινοπνεύματος που προκαλούν βλάβες στο ήπαρ

Σε μια Αυστραλιανή μελέτη στην οποία καθορίστηκαν τα επίπεδα οινοπνεύματος που προκαλούν κίρρωση του ήπατος βρέθηκε ότι ο κίνδυνος πρόκλησης κίρρωσης αυξάνει σημαντικά, όταν καταναλίσκονται περισσότερα από 40 γραμμάρια οινοπνεύματος ημερησίως (4 μονάδες ποτού ημερησίως), τόσο από τους άνδρες, όσο και από τις γυναίκες.

Μετά από αυτή τη μελέτη το Αυστραλιανό National Health and Medical Research Council  από το 1992 συνιστά ως ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης οινοπνεύματος για τους άνδρες και τις γυναίκες τα 40 γραμμάρια ημερησίως [6]. Σήμερα, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω ως ασφαλής ποσότητα κατανάλωσης  είναι τα 100 γραμμάρια οινοπνεύματος εβδομαδιαίως
Η συχνότητα της κίρρωσης αυξάνει, όσο αυξάνει η ποσότητα του καταναλισκόμενου οινοπνεύματος ημερησίως. Η κατανάλωση τριών αλκοολούχων ποτών ημερησίως είχε σχέση  με σημαντική αύξηση της συχνότητας θανάτου από κίρρωση του ήπατος, σε σχέση με άτομα που απείχαν πλήρως από τη χρήση οινπνευματωδών [7].

Από τη μελέτη 156 επιστημονικών ανακοινώσεων που αφορούσαν τους κινδύνους από την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών βγήκε το συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης για τον οργανισμό προκύπτει, όταν η καταναλίσκονται περισσότερα από 20 - 30 γραμμάρια αλκοόλης ημερησίως [8].

Η καθημερινή κατανάλωση 40 - 80 γραμμ./ημερησίως αύξησε τη συχνότητα του λιπώδους  ήπατος και της ελαφράς αλκοολικής ηπατίτιδας. Η συχνότητα της κίρρωσης αυξήθηκε σημαντικά,  όταν η ημερήσια κατανάλωσή της ξεπέρασε τα 80 γραμμάρια [9].

Σε περίπτωση που κάποιος έχει δυσανεξία στο οινόπνευμα ή στο κόκκινο κρασί ή έχει εμφανίσει επιπλοκές από την κατανάλωση κόκκινου κρασιού, μπορεί να προσλάβει, τα ευεργετικά για την υγεία, συστατικά του κόκκινου κρασιού,  καταναλώνοντας τις κάψουλες του συμπληρώματος διατροφής  Βινογκελίν [Vinogkelin], που περιέχουν αποξηραμένη σκόνη των σπόρων και των φλουδών του βιολογικού κόκκινου Αγιωργίτικου σταφυλιού από το βιολογικό αμπελώνα  ''Γκέλικος'' στη Νεμέα.

Ως γνωστόν στις φλoύδες και τους σπόρους του κόκκινου σταφυλιού υπάρχουν τεράστιες ποσότητες πολυφαινολών και ρεσβερατρόλης.
Παίρνοντας κανείς καθημερινά 3-6 κάψουλες Βινογκελίν προσλαμβάνει επαρκείς ποσότητες πολυφαινολών (ρεσβερατρόλη, κλπ), ανθοκυανινών και τανινών, χωρίς να προσλαμβάνει οινόπνευμα.

Το Βινογκελίν μπορεί να γίνει συμπλήρωμα της καθημερινής διατροφής, διότι προσφέρει τα πολύτιμα για την υγεία συστατικά του κόκκινου σταφυλιού και κατ' επέκτασιν το κόκκινου κρασιού, χωρίς να προκαλεί τις παρενέργειες του οινοπνεύματος.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1. Jagielska I1, Kazdepka-Ziemińska A, Stankiewicz M, Kaźmierczak J. Alcohol--woman, pregnancy and a newborn child. Przegl Lek. 2012;69(10):1108-10.

2. Ely M, Hardy R, Longford NT, et al. . Gender differences in the relationship between alcohol consumption and drink problems are largely accounted for by body water. Alcohol Alcohol 1999;34:894-902.

3. Lands WEM. A review of alcohol clearance in humans. Alcohol. 1998;15(2):147–160. [PubMed]

4. Jayasekara H, English DR, Room R, Macinnis RJ. Alcohol Consumption Over Time and Risk of Death: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Epidemiol. 2014 Mar 26. [Epub ahead of print]

5. Sid B1, Verrax J, Calderon PB. Role of oxidative stress in the pathogenesis of alcohol-induced liver disease. Free Radic Res. 2013 Nov;47(11):894-904. doi: 10.3109/10715762.2013.819428. Epub 2013 Oct 4.

6. Batey RG1, Burns T, Benson RJ, Byth K. Alcohol consumption and the risk of cirrhosis. Med J Aust. 1992 Mar 16;156(6):413-6.

7. Parrish KM1, Dufour MC, Stinson FS, Harford TC. Average daily alcohol consumption during adult life among decedents with and without cirrhosis: the 1986 National Mortality Followback Survey. J Stud Alcohol. 1993 Jul;54(4):450-6.

8. Anderson P1, Cremona A, Paton A, Turner C, Wallace P. The risk of alcohol. Addiction. 1993 Nov;88(11):1493-508.

9. Savolainen VT1, Liesto K, Männikkö A, Penttilä A, Karhunen PJ. Alcohol consumption and alcoholic liver disease: evidence of a threshold level of effects of ethanol. Alcohol Clin Exp Res. 1993 Oct;17(5):1112-7.

10. Angela M Wood, et al.  Risk thresholds for alcohol consumption: combined analysis of individual-participant datafor 599 912 current drinkers in 83 prospective studies. Lancet. 2018 Apr 14; 391(10129): 1513–1523. doi: 10.1016/S0140-6736(18)30134-X. Correction in: Lancet. 2018 Jun 2; 391(10136): 2212.

11. GBD 2016 Alcohol Collaborators. Alcohol use and burden for 195 countries and territories, 1990–2016: a systematic analysisfor the Global Burden of Disease Study 2016. Lancet. 2018 Sep 22; 392(10152): 1015–1035. doi: 10.1016/S0140-6736(18)31310-2. Correction
in: Lancet. 2018 Sep 29; 392(10153): 1116. Correction in: Lancet. 2019 Jun 22; 393(10190): e44.