Τριανταφύλλου Κωνσταντίνος

ΜD, MS.C, FETCS, PhD Καρδιοχειρουργός, Συντονιστής-Διευθυντής του Καρδιοχειρουργικού τμήματος του Ιπποκρατείου Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών.

ΝΙΚΗΤΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Ιατρός, Καρδιολόγος, Κορυδαλλός, Πειραιάς

Γκολας Ευαγγελος

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Ιωάννινα

Καραχάλιος Γεώργιος [Δρ}, Αθήνα, Καλαμάτα

Ιατρός, Παθολόγος

Λυτρίδης Κωνσταντίνος

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Λειβαδιά, Βοιωτίας

Μουσούρος Νικόλαος

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Άργος, Αργολίδος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ΩΡΛ Αλλεργία, ακοολογία, διαταραχές όσφρησης, γεύσης και κατάποσης

Πάγκαλος Άρης

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Αγ. Νικόλαος, Λασιθίου, Κρήτης

Γκελης Ν. Δημητριος [Δρ],

Ιατρός Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Εμψυχωτής (Medical Life Coach)

Mπορεί το ''Γκελάντο'', ο φυσικώς λιαστός ερυθρός βιολογικός Αγιωργίτικος οίνος Νεμέας, ιατρικών προδιαγραφών, να περιορίσει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, να αναστείλει την ογκογένεση και να διατηρήσει την ανοσο-ομοιοστασία;  

Mελέτες βασισμένες σε πληθυσμούς δηλώνουν μια περιορισμένη συχνότητα νοσηρότητας και θνησιμότητας από τη νόσο των στεφανιαίων, που οφείλεται στη μικρή  κατανάλωση κόκκινου κρασιού [1].  Σε επιδημιολογικές επίσης έρευνες έχει δειχτεί ότι η καθημερινή χρήση μικρής ποσότητας κόκκινου κρασιού και πράσινου τσαγιού  σχετίζεται επιπλέον και με περιορισμό της ογκογένεσης [2].

To κόκκινο κρασί περιέχει χημικές ουσίες όπως η ρεσβερατρόλη, η οποία επιδεικνύει χημειοπροληπτικά και θεραπευτικά αποτελέσματα κατά διαφόρων τύπων καρκίνου, στοχεύοντας βιοχημικές οδούς που συμμετέχουν στην καρκινογένση. Αποδείχτηκε σε καλλιέργεις κυττάρων καρκίνου του πνεύμονος ότι η φυσική πολυφαινόλική χημική ένωση ελλαγικό οξύ αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό αυτών των κυττάρων με αποτελεσματικότητα, περίπου ίδια με αυτήν της ρεσβερατρόλης [10].

Σύμφωνα με τις έρευνες in vitro σε εργαστήρια του Dell'Agli M, et al (2004) στη  Faculty of Pharmacy, Department of Pharmacological Sciences, Via Balzaretti, 9-20133 Milan, Italy,  η  μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού  έχει θεωρηθεί ως παράγοντας περιορισμού του κινδύνου στεφανιαίας νόσου.

Αυτό το επωφελές αποτέλεσμα αποδίδεται κυρίως στην παρουσία φαινολικών ενώσεων, όπως οι ανθοκυανιδίνες, κατεχίνες, προανθοκυανιδίνες, στιλβένια (ρεσβερατρόλη) και άλλες φαινολικές ενώσεις του κόκκινου κρασιού.
Από εργαστηριακές  μελέτες που έχουν γίνει in vitro, το αποτέλεσμα των πολυφαινολών του κόκκινου κρασιού στον αγγειακό τόνο έχει αποδοθεί σε μηχανισμούς που δρουν άμεσα και σύντομα, καθώς και σε μηχανισμούς μακράς διαρκείας.

Η αγγειοχάλάρωση  που επιτυγχάνεται με τη μεσολάβηση  του νιτρικού οξειδίου ή οξειδίου του αζώτου (ΝΟ), αντιπροσωπεύει τη βραχύχρονη αντίδραση προς τις οινικές πολυφαινόλες, οι οποίες ασκούν το αποτέλεσμά τους αυξάνοντας την είσοδο εξωκυττάριου ασβεστίου [Ca(2+)] και την κινητοποίηση του ενδοκυττάριου  [Ca(2+)] στα ενδοθηλιακά κύτταρα [3]. 

Οι φαινολικές ενώσεις μπορεί να έχουν και μακράς διαρκείας ιδιότητες, καθώς αυξάνουν την έκφραση της ενδοθηλιακής συνθάσης του ΝΟ, ασκώντας προαγωγική δραστηριότητα. Το ενδοθηλιακό νιτρικό οξείδιο ή οξείδιο του αζώτου  (NO) είναι ένα βασικό αγγειοπροστατευτικό μόριο [1].

Τα αυξημένα επίπεδα της συνθάσης του νιτρικού οξειδίου μπορεί να ανταγωνίζονται την ανάπτυξη της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας και την αθηρωματοσκλήρυνση, μια υπόθεση που υποστηρίζει την άποψη ότι οι ο ερυθρός οίνος μπορεί να ασκεί μακράς διαρκείας προστατευτικές καρδιαγγειακές ιδιότητες μέσω των πολυφαινολών του [1].

Επιπρόσθετα οι οινικές πολυφαινόλες ελαττώνουν την έκφραση των μορίων προσκόλλησης (adhesion molecules) και των παραγόντων ανάπτυξης, που συμμετέχουν στη μετανάστευση και τον πολλαπλασιασμό των λείων μυικών ινών των αγγειακών κυττάρων και  αναχαιτίζουν την συσσώρευση των αιμοπεταλίων [1].

Από τις πολυφαινόλες που έχουν ερευνηθεί βρέθηκε ότι το 3,4',5-τριυδρόξυ-τρανσ-στιλβένιο (τρανς-ρεσβερατρόλη) είναι ο πιο αποτελεσματικός διεγέρτης της έκφρασης της συνθάσης του νιτρικού οξειδίου  eNOS  (και της μεταγραφής της  eNOS), αλλά μόνη της αυτή η χημική ένωση δεν μπορεί να εξηγήσει το συνολικό διεγερτικό αποτέλεσμα του ερυθρού οίνου.

Οι φλαβανόλες όπως η κατεχίνη και επικατεχίνη (ανήκουν στην υποομάδα των φλαβονοειδών φλαβάν-3- όλες ή φλαβανόλες). Οι φλαβονόλες  (χημικές ουσίες που ανήκουν στην ομάδατων φλαβονοειδών των πολυφαινολών) φισετίνη, μυρισίνη, ισοκερσιτρινη και υπεροσίδιο [hyperoside ( 3-O-γαλακτοσίδη της κερσετίνης)], οι ανθοκυανίνες δελφινίνη, μαλβιδίνη και παιονιδίνη, το γαλλικό οξύ και τα υδροξυκινναμικά οξέα, όπως το φερουλικό οξύ και το σιναπινικό οξύ δεν αλλάζουν της έκφραση της  eNOS  ή την προαγωγική δραστηριότητα με ουσιαστικό τρόπο.

Η φλαβονόλη κερσετίνη αναχαιτίζει την έκφραση της eNOS , χωρίς να επηρεάζει την προαγωγική δραστηριότητα της  eNOS. Το κινναμικό οξύ είναι μάλλον δυνατός ενισχυτής της έκφρασης της eNOS με μια αποτελεσματικότητα της τάξης του 170%, αλλά με περιορισμένη προαγωγική δραστηριότητα της eNOS. 

Οι ανθοκυανίνες κυανιδίνη, υδροξυκινναμικά οξέα p-κουμαρικό οξύ και καφφεϊκό οξύ και τα φαινολικά οξέα βενζοϊκό οξύ και βανιλλικό οξύ επίσης ενισχύουν μέτρια την έκφραση της eNOS (χωρίς αποτέλεσμα στην προαγωγική δραστηριότητα της eNOS. Συνεπώς, στην  αύξηση της eNOS  εξαιτίας της λήψης ερυθρού οίνου  συμβάλλουν διάφορες πολυφαινολικές ενώσεις με τη μέγιστη συμβολή της τρανς-ρεσβερατρόλης και μικρότερες συμμετοχές του κινναμικού και υδροξυκινναμικού οξέος, της κυανιδίνης και μερικών φαινολικών οξέων [4].

Σε πρόσφατες μελέτες έχουν ερευνηθεί οι πολυάριθμοι ευλογοφανείς μηχανισμοί με τους οποίους οι  πολυφαινόλες  παρέχουν καρδιοκυκλοφορική προστασία, βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας, ανακοπή της αγγειογένεσης και της κυτταρικής μετανάστευσης και του πολλαπλασιασμού των αιμοφόρων αγγείων.

Με τις παραπάνω μελέτες έχει αποκαλυφθεί  ότι, ανεξάρτητα από τα αντιοξειδωτικά αποτελέσματα των φυτικών πολυφαινολών του ερυθρού οίνου συμβαίνουν και τα ακόλουθα:
(1) Ενισχύεται η παραγωγή αγγειοδιασταλτικών παραγόντων [νιτρικό οξείδιο ή οξείδιο του αζώτου (NO), ενδοθηλιογενής υπερπολωτικός παράγοντας (endothelium-derived hyperpolarizing factor (EDHF) και προστακυκλίνη]] και
(2).  Αναστέλλεται η σύνθεση της αγγειοσυσπαστικής ενδοθηλίνης-1 στα ενδοθηλιακά κύτταρα.

Η ανάπτυξη των όγκων αλλά και η εξέλιξη των αθηρωματοσκληρυντικών βλαβών  σε προχωρημένες αθηρωματικές πλάκες, που έχουν προδιάθεση να ριχτούν σχετίζονται με το νεοσχηματισμό αγγείων (νεοαγγειογένεση). Τα νεοσχηματισμένα αγγεία παρέχουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά  στα γειτονικά κύτταρα. 
Οι  πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι οι πολυφαινόλες του ερυθρού οίνου και του πράσινου τσαγιού διαθέτουν αντιαγγειγενετικές ιδιότητες. Όπως έχει φανεί από μελέτες in vitro  οι παραπάνω πολυφαινόλες είναι ικανές να αναστείλουν διάφορα γεγονότα κλειδιά στην αγγειογενετική διαδικασία , όπως ο πολλαπλασιασμός και η μετανάστευση των ενδοθηλιακών κυττάρων και των κυττάρων των λείων μυικών ινών και την έκφραση δύο μειζόνων προαγγειογενετικών παραγόντων, του αγγειακού ενδοθηλιακού παράγοντα ανάπτυξης και της θεμελιώδους μεταλλοπρωτεϊνάσης-2, μέσω ευαίσθητων και μη ευαίσθητων μηχανισμών οξειδοαναγωγής [2].

Η παραπάνω αναστολές της έκφρασης αυτών των δύο μειζόνων προ-αγγειογενών παραγόντων στα κύτταρα των λείων μυικών ινών [αγγειακός ενδοθηλιακός παράγοντας ανάπτυξης [vascular endothelial growth factor (VEGF)] και η θεμελιώδης μεταλλοπρωτεϊνάση-2 [matrix metalloproteinase-2 (MMP-2)] γίνονται με τη συμμετοχή των εξής μηχανισμών:

(1) Στα ενδοθηλιακά κύτταρα  προκαλούνται αυξημένα επίπεδα  του Ca(2+) και της οξειδοαναγωγικά ευαίσθητης οδού της φωσφοινοσιτιδικής 3 (PI3)-κινάσης/Akt [phosphoinositide 3 (PI3)-kinase/Akt pathway], που οδηγούν στη γρήγορη και επίμονη ενεργοποίηση της συνθάσης του οξειδίου του αζώτου και σχηματισμό ενδοθηλιογενούς υπερπολωτικού παράγοντα (Endothelium-derived hyperpolarizing factor  ,EDHF), καθώς και ενισχυμένη έκφραση της συνθάσης του οξειδίου του αζώτου [5].

(2) Στα κύτταρα των λείων μυικών ινών γίνεται ενεργοποίηση της οδού  της οξειδοαναγωγικά ευαίσθητης αναστολής της ενεργοποιημένης με μιτωγόνο p38 πρωτεϊνικής κινάσης [redox-sensitive inhibition of the p38 mitogen-activated protein kinase (p38 MAPK) pathway], που οδηγεί σε αναστολή της γονιδιακής έκφρασης του αγγειακού ενδοθηλιακού παράγοντα ανάπτυξης [vascular endothelial growth factor (VEGF)], που προκαλείται από τη γονιδιακή  έκφραση του VEGF αιμοπεταλιακού  αυξητικού παράγοντα [platelet-derived growth factor (PDGF)-induced VEGF gene expression], καθώς και τους μη οξειδοαναγωγικά ευαίσθητους μηχανισμούς, που οδηγούν  στην αναστολή του σχηματισμού της θεμελιώδους μεταλλοπρωτεϊνάσης-2 από τη θρομβίνη [thrombin-induced MMP-2 formation]).

Οι τρέχουσες αποδείξεις δηλώνουν ότι όλοι αυτοί οι μηχανισμοί πυροδοτούνται από πολυφαινόλες  με ειδικές μοριακές δομές, αν και οι δομικές ανάγκες μπορεί να είναι διαφορετικές για το κάθε αποτέλεσμα  και ότι όλες συμβάλλουν στην αγγειοπροστασία, αντι-αγγειογένεση, αντι-αθηρωματογένεση, αγγειοχάλαση και αντιυπερτασική δράση μετά από οξεία ή χρόνια χορήγηση φυτικών πολυφαινολών σε ζώα και σε ασθενείς [5].

Ο Magrone T, et al (2008) στο τμήμα ανοσολογίας του  University of Bari,  Italy  ανασκόπησαν τα αποτελέσματα των πολυφαινολών στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του περιφερικού αίματος υγιών ανθρώπων. Σύμφωνα με τα δεδομένα που υπάρχουν στη διάθεσή μας, οι πολυφαινόλες είναι ικανές να διεγείρουν, τόσο τη φυσικές, όσο και τις προσαρμοστικές ανοσοαντιδράσεις. Ιδιαίτερα, η απελευθέρωση κυτταροκινών, όπως η ιντερλευκίνη (IL)-12, ιντερφερόνη γάμμα [interferon (IFN)-gamma], και  IL-10, καθώς επίσης και ανοσοσφαιρίνες, μπορεί να είναι σημαντικές για την προστασία του ξενιστή από διάφορες διαταραχές που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα. 

Μια άλλη σημαντική άποψη που αποκάλυψαν στη μελέτη τους οι παραπάνω ερευνητές  ήταν η απελευθέρωση νιτρικού οξειδίου ή οξειδίου του αζώτου [nitric oxide (NO)] από τα περιφερικά μονοπύρηνα κύτταρα του αίματος, που διεγείρονται από τις πολυφαινόλες του κόκκινου κρασιού, παρά το γεγονός ότι στην πλειοψηφία των μελετών αναφέρεται ότι η παραγωγή ΝΟ γίνεται μόνο από τα ενδοθηλιακά κύτταρα.

Η απελευθέρωση ΝΟ από τα περιφερικά μονοπύρηνα κύτταρα του αίματος μπορεί να παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην καρδιαγγειακή νόσο, καθώς είναι γνωστόν ότι, αυτό το μόριο  δρα ως ένας αναστολέας της συσσώρευσης αιμοπεταλίων. Από την άλλη πλευρά, το ΝΟ ασκεί έναν προστατευτικό ρόλο κατά των λοιμογόνων οργανισμών. Μερικές μοριακές κυτταροπλασματικές οδοί που έχουν διαμορφωθεί από τις πολυφαινόλες είναι ικανές να ρυθμίσουν ορισμένες ανοσοαποκρίσεις.

Ιδιαίτερα φαίνεται ότι το  p38, ένα μόριο που ανήκει στην οικογένεια των  πρωτεϊνοκινασών που ενεργοποιούνται από μιτωγόνο MAPK [MAPK= mitogen-activated protein kinases ], συμμετέχει στην απελευθέρωση Ιντερφερόνης γάμμα [IFN-gamma] και ως εκ τούτου στην παραγωγή ΝΟ. Όλα αυτά τα δεδομένα επιβεβαιώνουν τα επωφελή αποτελέσματα των πολυφαινολών σε  κάποιες χρόνιες νόσους. [6].

Ο Magrone T και  Jirillo E (2010) χρησιμοποιώντας μονοκύτταρα περιφερικού αίματος υγιών ατόμων επέδειξαν in vitro την ικανότητα του Ιταλικού κόκκινου κρασιού  Negroamaro, να προκαλεί την απελευθέρωση ΝΟ και προ-φλεγμονωδών και αντι-φλεγμονωδών κυτταροκινών, οδηγώντας στη διατήρηση της ομοιοστασίας της ανοσίας του ξενιστή. Αυτή η απελευθέρωση εξαφανίζεται, όταν αφαιρούνται οι πολυφαινόλες  από τα δείγματα του κόκκινου κρασιού.

Οι ίδιοι ερευνητές απέδειξαν επίσης ότι οι πολυφαινόλες του Negroamaro είναι ικανές να ενεργοποιήσουν την εξωκυτταρικά ρυθμιζόμενη κινάση και την p38 κινάση και να αποσυνδέσουν την οδό της NF-kappaB  μέσω αυξημένης έκφρασης, με την πάροδο του χρόνου, της φωσφορυλιωμένης μορφής της IkappaBalpha [7].

Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι ο ερυθρός οίνος είναι ένα δυνητικά λειττουργικό αλκοολούχο ποτό  με ιατρικές εφαρμογές, που στοχεύουν στην πρόληψη διαφόρων εκφυλιστικών νόσων, οι οποίες μπορεί να εγκατασταθούν στους ανθρώπους με την πάροδο της ηλικίας.

Στην Ελληνική Φαρμακολογία του 19ου αιώνα αναφέρονται οι ιατρικοί οίνοι, των οποίων η χρήση σε μικρές ποσότητες δρούσε ευεργετικά στην πρόληψη ασθενειών, αλλά και στην τόνωση του οργανισμού, την αντιγήρανση και την μακροημέρευση. Ένα Ελληνικό κρασί, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιατρικός οίνος είναι το βιολογικό, φυσικώς λιαστό κόκκινο Αγιωργίτικο "Γκελάντο", από βιολογικά σταφύλια του αμπελώνα Γκέλικος στη Νεμέα. 

Το βιολογικό κόκκινο Αγιωργίτικο σταφύλι από τον αμπελώνα Γκέλικος, στη Νεμέα, Κορινθίας,  λόγω της απόλυτης βιολόγικότητάς του, διαθέτει 30% περισσότερες πολυφαινόλες από τους συμβατικούς ερυθρούς οίνους. Το Γκελάντο, εκτός από την υψηλή περιεκτικότητά του σε πολυφαινόλες,  δεν περιέχει πρόσθετα θειώδη, ούτε φιλτράρεται με φίλτρα που περιέχουν ενσωματωμένες ουσίες ζωϊκής προέλευσης. Αυτά κάνουν το Γκελάντο  έναν από τους ευεργετικότερους για την υγεία οίνους στον κόσμο, που μπορεί να καταναλωθεί ασφαλέστατα και από τους απόλυτα φυτοφάγους (Vegans).

Η κατανάλωση  δύο κουταλιών της σούπας Γκελάντο ημερησίως  είναι πολύτιμη για τους υγιείς ενήλικους, εφόσον βεβαίως δεν υπάρχουν ιατρικές αντενδείξεις λήψης του. Το Γκελάντο,  όπως και κάθε οίνος δεν χορηγείται σε παιδιά και τα άτομα,  των οποίων η υγεία δεν επιτρέπει την κατανάλωση οινοπνεύματος, όπως οι καρκινοπαθείς, όσοι έχουν θεραπευτεί από καρκίνο και οι έχοντες ροπή προς τον αλκοολισμό.  [8. 9].

Ο ερυθρός οίνος, σε συνολική εβδομαδιαία δόση 100 γραμμαρίων,  θα μπορούσε να προστατεύει τους υγιείς από την ογκογένεση. Όταν όμως κάποιος πάσχει ή έχει ιαθεί από καρκίνο απαγορεύεται να καταναλώνει οινόπνευμα, διότι ο κύριος μεταβολίτης του οινπνεύματος, που είναι η ακεταλδεϋδη είναι καρκινογόνος ουσία.

Σε περίπτωση που κάποιος έχει δυσανεξία στο οινόπνευμα ή στο κόκκινο κρασί ή αντενδείκνυται να πίνει οινοπνευματώδη για λόγους ιατρικούς, μπορεί να ωφεληθεί από τα πολύτιμα συστατικά του κόκκινου σταφυλιού και του κόκκινου κρασιού, καταναλώνοντας τις κάψουλες του συμπληρώματος διατροφής Βινογκελίν [Vinogkelin], που περιέχουν αποξηραμένη σκόνη των σπόρων και των φλουδών του βιολογικού κόκκινου σταφυλιού Νεμέας από τον αμπελώνα ''Γκέλικος''.

Παίρνοντας κανείς καθημερινά 3-6 κάψουλες Βινογκελίν προσλαμβάνει επαρκείς ποσότητες πολυφαινολών (ρεσβερατρόλη, κλπ), ανθοκυανινών και τανινών, χωρίς να προσλαμβάνει οινόπνευμα, που αντιστοιχεί σε ένα μικρό τσαμπί Αγιωργίτικου σταφυλιού.

Το Βινογκελίν  προσφέρει τα πολύτιμα για την υγεία συστατικά του κόκκινου σταφυλιού, χωρίς να προσλαμβάνει κανείς τη φρουκτόζη της σάρκας των ρογών του σταφυλιού, ούτε να προσλαμβάνει το οινόπνευμα που υπάρχει στο κόκκινο κρασί.

Βιβλιογραφία
1. Leikert JF, Räthel TR, Wohlfart P, Cheynier V, Vollmar AM, Dirsch VM. Red wine polyphenols enhance endothelial nitric oxide synthase expression and subsequent nitric oxide release from endothelial cells. Circulation. 2002 Sep 24;106(13):1614-7.
2. Oak MH, El Bedoui J, Schini-Kerth VB. Antiangiogenic properties of natural polyphenols from red wine and green tea. J Nutr Biochem. 2005 Jan;16(1):1-8.
3. Dell'Agli M, Buscialà A, Bosisio E. Vascular effects of wine polyphenols. Cardiovasc Res. 2004 Sep 1;63(4):593-602.
4. Wallerath T, Li H, Gödtel-Ambrust U, Schwarz PM, Förstermann U. A blend of polyphenolic compounds explains the stimulatory effect of red wine on human endothelial NO synthase. Nitric Oxide. 2005 Mar;12(2):97-104.
5. Stoclet JC, Chataigneau T, Ndiaye M, Oak MH, El Bedoui J, Chataigneau M, Schini-Kerth VB. Vascular protection by dietary polyphenols.Eur J Pharmacol. 2004 Oct 1;500(1-3):299-313.
6. Magrone T, Jirillo E. Polyphenols from red wine are potent modulators of innate and adaptive immune responsiveness. Proc Nutr Soc. 2010 Aug;69(3):279-85. Epub 2010 Jun 4.
7. Magrone T, Candore G, Caruso C, Jirillo E, Covelli V. Polyphenols from red wine modulate immune responsiveness: biological and clinical significance. Curr Pharm Des. 2008;14(26):2733-48.
8. Gelis DN., Kamilatos Ch., Papadimitriou Th., Gkiolis A., Syrianos N., Mendrinos D. The curative abilities of the red wine. IATRIKI KORINTHIA, 3:31-34:2009.
9. Γκέλης ΔΝ. Κόκκινο κρασί ΄΄Γκελάντο΄΄ (Gkelanto) και η προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος©.  www.gkelanto.gr

10. Jing Duan, Ji‐Cheng Zhan, Gui‐Zhen Wang, Xin‐Chun Zhao, Wei‐Dong Huang, Guang‐Biao Zhou.The red wine component ellagic  acid induces autophagy and exhibits anti‐lung canceractivity in vitro and in vivo. J Cell Mol Med. 2019 Jan; 23(1): 143–154.